Fork (z ang. rozwidlenie) w kontekście kryptowalut i technologii blockchain to proces, w którym dochodzi do zmiany w protokole sieci blockchain, prowadząc do powstania dwóch odrębnych łańcuchów bloków. Każdy z tych łańcuchów ma swoją własną historię transakcji od momentu rozwidlenia, co może skutkować powstaniem nowej kryptowaluty lub aktualizacją istniejącej.
Rodzaje forków
- Hard fork: Jest to trwałe rozwidlenie sieci blockchain, które prowadzi do powstania dwóch odrębnych łańcuchów, które są ze sobą niekompatybilne. Hard fork następuje, gdy zmiany w protokole są na tyle istotne, że nowa wersja oprogramowania nie jest zgodna z wcześniejszą. Użytkownicy muszą zaktualizować swoje oprogramowanie, aby móc uczestniczyć w nowym łańcuchu. Przykłady hard forków to Bitcoin Cash (BCH), który powstał z Bitcoin (BTC) w wyniku różnic w poglądach na skalowalność sieci, oraz Ethereum Classic (ETC), który oddzielił się od Ethereum (ETH) po kontrowersjach związanych z atakiem na DAO.
- Soft fork: To zmiana w protokole, która jest wstecznie kompatybilna, co oznacza, że starsze wersje oprogramowania nadal mogą działać w nowym łańcuchu. Soft fork zazwyczaj nie prowadzi do powstania dwóch odrębnych łańcuchów, ale wprowadza nowe funkcje lub zmienia zasady działania sieci w sposób, który nie narusza zgodności z poprzednimi wersjami. Przykładem soft forka jest Segregated Witness (SegWit) w Bitcoinie, który zmienił sposób przechowywania danych w blokach bez rozdzielania sieci na dwa różne łańcuchy.
Powody powstawania forków
- Aktualizacje protokołu: Forki mogą być planowane jako część rutynowych aktualizacji sieci, które mają na celu wprowadzenie nowych funkcji, poprawę bezpieczeństwa lub skalowalności blockchaina. W takim przypadku społeczność i deweloperzy zazwyczaj zgadzają się co do wprowadzenia zmian, co prowadzi do harmonijnego wdrożenia nowej wersji protokołu.
- Spory w społeczności: Czasami fork powstaje w wyniku różnic w poglądach na temat kierunku rozwoju kryptowaluty. W przypadku braku konsensusu, część społeczności może zdecydować się na stworzenie nowego łańcucha z odmiennymi zasadami, co prowadzi do powstania nowej kryptowaluty. Tego typu forki mogą być kontrowersyjne i prowadzić do podziałów w społeczności użytkowników i deweloperów.
- Reakcja na incydenty: Forki mogą być również odpowiedzią na poważne incydenty, takie jak ataki hakerskie lub błędy w kodzie. Przykładem jest hard fork Ethereum, który doprowadził do powstania Ethereum Classic po tym, jak społeczność zdecydowała się na odwrócenie skutków ataku na DAO, podczas gdy część użytkowników zdecydowała się na kontynuowanie pracy z oryginalnym łańcuchem.
Skutki forków
- Powstanie nowej kryptowaluty: W przypadku hard forka, może dojść do powstania nowej kryptowaluty, która działa na nowym, odrębnym łańcuchu bloków. Użytkownicy, którzy posiadali jednostki waluty na oryginalnym łańcuchu, zazwyczaj otrzymują równoważną liczbę jednostek na nowym łańcuchu, co może prowadzić do zwiększenia ich majątku, ale także do zmienności cen obu walut.
- Zmiany w ekosystemie: Forki mogą prowadzić do zmian w ekosystemie kryptowalut, wpływając na społeczności, deweloperów, górników i użytkowników. Mogą także wpłynąć na zaufanie do danej kryptowaluty, zwłaszcza jeśli fork był wynikiem sporów lub problemów technicznych.
- Wyzwania techniczne: Forki, szczególnie hard forki, mogą wiązać się z wyzwaniami technicznymi, takimi jak konieczność aktualizacji oprogramowania, ryzyko ataków na mniejsze łańcuchy (np. atak 51%) oraz komplikacje związane z obsługą dwóch równoległych łańcuchów przez giełdy i portfele.
Forki są integralną częścią ewolucji technologii blockchain, pozwalając na wprowadzanie innowacji, naprawę błędów i adaptację sieci do zmieniających się potrzeb. Jednakże mogą również prowadzić do nieprzewidzianych konsekwencji i wyzwań, które wymagają odpowiedniego zarządzania i współpracy w społeczności kryptowalutowej.