Automated Market Maker (AMM) jest jedną z kluczowych innowacji w ekosystemie DeFi (zdecentralizowanych finansów), która umożliwia użytkownikom handel kryptowalutami w sposób zdecentralizowany i bezpośredni, bez potrzeby korzystania z tradycyjnych giełd opartych na zleceniach kupna i sprzedaży. W przeciwieństwie do scentralizowanych giełd, które polegają na księgach zleceń i pośrednikach, AMM opiera się na smart kontraktach, które automatycznie wykonują transakcje w oparciu o algorytm wyceny.
Jak działa AMM?
AMM opiera się na pulach płynności (liquidity pools), które są zasilane przez dostawców płynności (liquidity providers). Dostawcy ci wnoszą swoje aktywa do puli, a w zamian otrzymują udziały, które są reprezentacją ich wkładu. Pula ta może składać się z dwóch różnych aktywów, np. ETH i DAI, a stosunek tych aktywów w puli określa cenę, po której odbywają się transakcje.
AMM nie ma tradycyjnej księgi zleceń, ale korzysta z formuły matematycznej, która utrzymuje równowagę pomiędzy aktywami. Najbardziej podstawową formułą jest „produkt stały” (constant product formula) używana przez Uniswap, która wygląda tak:
x * y = k
Gdzie:
- x to ilość jednego tokena w puli,
- y to ilość drugiego tokena,
- k to stała wartość.
Formuła ta zapewnia, że przy każdej transakcji stosunek tokenów w puli zostaje zmieniony, a ceny są automatycznie dostosowywane w zależności od popytu i podaży. Na przykład, jeżeli ktoś kupuje jeden token z puli, jego podaż maleje, co zwiększa jego cenę.
Pule płynności (Liquidity Pools)
Jednym z najważniejszych elementów AMM są pule płynności, które umożliwiają handel bezpośrednio na blockchainie, np. na Ethereum. Użytkownicy mogą dostarczać płynność do puli, wpłacając równowartość dwóch różnych tokenów. W zamian za to otrzymują tzw. tokeny LP (Liquidity Provider tokens), które reprezentują ich udział w puli. Kiedy inni użytkownicy wymieniają aktywa w puli, dostawcy płynności otrzymują prowizję z każdej transakcji, co motywuje ich do dostarczania płynności.
Zalety AMM
- Zdecentralizowana struktura: AMM eliminują konieczność korzystania z centralnych podmiotów i pośredników. Każdy może dostarczać płynność i handlować bez konieczności przechodzenia przez procesy KYC lub rejestracji.
- Brak potrzeby ksiąg zleceń: Dzięki formułom matematycznym, AMM działają bez potrzeby istnienia księgi zleceń. Użytkownicy mogą handlować bez konieczności oczekiwania na dopasowanie zleceń kupna i sprzedaży.
- Niższe bariery wejścia: Każdy może stać się dostawcą płynności i zarabiać na prowizjach z transakcji, bez potrzeby posiadania zaawansowanej wiedzy finansowej.
Wyzwania i zagrożenia
- Impermanent Loss (tymczasowa strata): Jednym z głównych ryzyk dostawców płynności jest tzw. „impermanent loss”. Polega to na tym, że zmiany cen aktywów w puli mogą spowodować, że wartość aktywów dostarczonych przez dostawcę płynności może być niższa w porównaniu do ich wartości, gdyby były przechowywane poza pulą.
- Brak wyceny rynkowej: W AMM ceny są ustalane algorytmicznie na podstawie podaży i popytu w puli, co może prowadzić do odchyleń od cen rynkowych w okresach niskiej płynności.
- Ataki na smart kontrakty: AMM działają na smart kontraktach, które mogą być podatne na ataki hakerów lub błędy w kodzie. Choć największe platformy, takie jak Uniswap, przeszły audyty bezpieczeństwa, to wciąż istnieje ryzyko związane z błędami w kodzie.
Najbardziej znane platformy AMM
- Uniswap: Pierwszy i najbardziej znany AMM, działający na blockchainie Ethereum. Uniswap wprowadził model „produkt stały”, który stał się standardem w DeFi.
- SushiSwap: Powstał jako fork Uniswap, oferując dodatkowe korzyści dla dostawców płynności, takie jak tokeny nagród (SUSHI).
- Balancer: Balancer pozwala na tworzenie bardziej złożonych pul płynności z wieloma tokenami i różnymi wagami aktywów, co daje większą elastyczność.
- Curve Finance: Specjalizuje się w handlu stablecoinami i zapewnia lepsze warunki wymiany dla aktywów o stabilnych cenach, minimalizując ryzyko impermanent loss.
Przyszłość AMM
AMM odgrywają kluczową rolę w rozwoju DeFi, a ich znaczenie będzie rosło wraz z rozwojem nowych blockchainów i skalowalnych rozwiązań. Oczekuje się, że w przyszłości AMM będą wykorzystywać bardziej zaawansowane algorytmy cenowe, umożliwiając tworzenie bardziej skomplikowanych pul płynności i minimalizację ryzyka dla dostawców płynności.
Wprowadzanie nowych wersji i modeli AMM, takich jak Uniswap v3, przynosi większą elastyczność w zakresie dostarczania płynności i optymalizacji opłat transakcyjnych. Dynamiczny rozwój tej technologii pokazuje, że AMM są fundamentalnym elementem infrastruktury DeFi, zapewniając płynność i dostęp do handlu bezpośrednio na blockchainie.