Pump and Dump to rodzaj oszustwa finansowego, w którym cena danego aktywa, zwykle akcji lub kryptowalut, jest sztucznie napompowana (ang. pump) przez skoordynowane działania inwestorów, a następnie, gdy cena osiągnie wysoki poziom, oszuści sprzedają swoje udziały (ang. dump), co prowadzi do gwałtownego spadku wartości aktywa. Ofiarami tego rodzaju manipulacji są zazwyczaj mniej doświadczeni inwestorzy, którzy kupują aktywa w momencie, gdy ich cena jest już zawyżona, i tracą pieniądze, gdy następuje nagły spadek.
Jak działa “Pump and Dump”?
“Pump and Dump” zazwyczaj odbywa się według następującego schematu:
- Pompowanie (Pump): Grupa inwestorów, często zorganizowana w zamkniętych grupach na forach internetowych, takich jak Discord, Telegram czy Reddit, zaczyna kupować duże ilości danego aktywa, co sztucznie podnosi jego cenę. Często towarzyszy temu szerzenie fałszywych lub przesadzonych informacji o aktywie, aby przyciągnąć innych inwestorów. Cena aktywa rośnie, a zainteresowanie wzrasta, co przyciąga coraz więcej osób do kupowania.
- Dump (Wyprzedaż): Kiedy cena aktywa osiągnie zadowalający poziom, osoby, które zapoczątkowały “pump”, zaczynają masowo sprzedawać swoje udziały, czerpiąc zyski. Gwałtowna wyprzedaż powoduje szybki spadek ceny, a inwestorzy, którzy kupili aktywa na szczycie, tracą znaczną część swoich inwestycji. Ci, którzy sprzedali wcześnie, zarabiają na koszcie późniejszych inwestorów.
Przykład “Pump and Dump”
Typowy przykład “pump and dump” można zaobserwować na rynkach kryptowalut, szczególnie w przypadku mniej znanych kryptowalut (altcoinów) o niskiej kapitalizacji rynkowej. Tego typu aktywa są łatwiejsze do manipulowania, ponieważ mniejsza liczba transakcji może znacząco wpłynąć na ich cenę. Często grupa organizatorów zaczyna agresywnie promować kryptowalutę na forach, w mediach społecznościowych i zamkniętych grupach, zachęcając ludzi do inwestowania. Po osiągnięciu znacznego wzrostu ceny, grupa ta sprzedaje swoje udziały, a cena kryptowaluty drastycznie spada.
Legalność i konsekwencje
“Pump and Dump” jest nielegalną praktyką na regulowanych rynkach, takich jak giełdy akcji, i może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, w tym kar finansowych oraz pozbawienia wolności dla organizatorów takich działań. Komisje nadzoru, takie jak SEC (Securities and Exchange Commission) w USA, monitorują rynki w poszukiwaniu tego rodzaju manipulacji. Jednak w przypadku kryptowalut, które są słabiej regulowane, tego typu oszustwa są trudniejsze do wykrycia i ukarania.
Jak unikać “Pump and Dump”?
Aby uniknąć stania się ofiarą “Pump and Dump”, warto stosować się do kilku zasad:
- Uważaj na nagły wzrost ceny: Jeśli cena danego aktywa gwałtownie rośnie bez wyraźnych fundamentów (np. bez ważnych wiadomości czy nowości technologicznych), może to być sygnał, że mamy do czynienia z manipulacją rynkową.
- Nie inwestuj na podstawie plotek: Zawsze badaj źródła informacji i unikaj inwestowania na podstawie plotek z niepewnych źródeł, takich jak fora internetowe i media społecznościowe.
- Rozważ długoterminowe inwestycje: Inwestycje krótkoterminowe, zwłaszcza na rynkach o wysokiej zmienności, takich jak kryptowaluty, mogą prowadzić do dużych strat. Skupienie się na długoterminowych strategiach inwestycyjnych opartych na solidnych fundamentach może zmniejszyć ryzyko.
- Unikaj mało znanych aktywów o niskiej kapitalizacji: Aktywa o niskiej kapitalizacji rynkowej są bardziej podatne na manipulacje. Inwestowanie w dobrze znane aktywa o większej płynności zmniejsza ryzyko uczestniczenia w “Pump and Dump”.
Podsumowanie
“Pump and Dump” to forma oszustwa rynkowego, w którym cena aktywa jest sztucznie podnoszona, a następnie nagle obniżana poprzez masową wyprzedaż. Jest to popularna praktyka na nieregulowanych rynkach, takich jak kryptowaluty, ale stanowi poważne zagrożenie dla inwestorów. Aby uniknąć strat, warto zachować ostrożność wobec nagłych wzrostów cen i unikać inwestowania na podstawie plotek i spekulacji.